CHRZAN.

CHRZAN

- pospolity jest wieloletnią wytrzymałą na mróz byliną z rodziny kapustowatych. Pochodzi z Europy Wschodniej, w której był uprawiany już od IX wieku. Znany i ceniony był już w starożytności, Rzymianie i Egipcjanie cenili jego zdrowotne i konserwujące właściwości. Jest rośliną przyprawową i leczniczą, rosnącą dziko, jak również uprawianą w ogrodach. Spotkamy go na całym świecie, w całej Europie, Ameryce Północnej, Azji, w tym również na terenie całej Polski. Posiada duże dorastające do 1,5 metra łodygowe liście wykorzystywane do przygotowania kwaszonek, ale głównie chrzan jest uprawiany dla grubego mięsistego białego korzenia.

Chrzan w wielu krajach świata stosowany był i jest w medycynie ludowej do pobudzania apetytu, ułatwiania trawienia, w leczeniu wątroby, w kolce wątrobowej i płucnej, jako środek moczopędny, w kamicy moczowej, w zapaleniu korzonków, w reumatyzmie i podagrze, zwalcza infekcje, w leczeniu zapalenia oskrzeli, gośćcu, w leczeniu trudno gojących się ran, w naderwaniu i zapaleniu ścięgien. Chrzan ma działanie odkażające i rozgrzewające, co zawdzięcza zawartości synigryny, która nadaje chrzanowi ostry, piekący smak. Chrzan oficjalnie jest uznawany za lek we Francji, Szwajcarii i Holandii, a u nas głównie jest przyprawą do sałatek i wędlin.

Chrzan jest naturalnym antybiotykiem działającym jednak bez skutków ubocznych, znajdującym zastosowanie w leczeniu różnych chorób. Nazywa się go słowiańskim żeń-szeniem. Ten lek natury ma działanie antywirusowe, grzybobójcze, wykrztuśne, bakteriobójcze i pierwotniakobójcze. Zapobiega i łagodzi objawy wszelkich infekcji, wzmacnia odporność organizmu, niszczy wolne rodniki, pomaga w przeziębieniach, w zapaleniu płuc i oskrzeli, leczy zapalenie zatok, w leczeniu kaszlu, jako lek wykrztuśny, w leczeniu astmy, zwalcza katar, pobudza apetyt, wspomaga leczenie anemii, poprawia przemianę materii, usprawnia trawienie, odchudza, działa moczopędnie, pomaga w kamicy moczowej, rozrzedza krew, poprawia krążenie krwi, obniża cholesterol, usprawnia pracę wątroby, wspomaga nerki, odkwasza organizm, oczyszcza z toksyn, zapobiega zaparciom, łagodzi bóle reumatyczne, zapalenie korzonków, odkaża jamę ustną i dziąsła, zapobiega krwawieniu dziąseł i paradontozie, przeciwdziała szkorbutowi, leczy ropiejące trudno gojące rany i wrzody, zapalenie uszu.

Chrzan zawiera witaminy: A, B, B1, B2, C, E, składniki mineralne: potas, wapń, fosfor, magnez, żelazo, mangan, sód, cynk, siarkę, fosfor, jod, chlor, błonnik, węglowodany, tłuszcze, związki azotowe, glikozydy, flawonoidy, olejki eteryczne, kwas nikotynowy, argininę, asparaginę, glutaminę, fitoncydy. Chrzan jest warzywem mało kalorycznym 100g to tylko 70 kalorii. Zawiera również substancje bioaktywne o działaniu przeciwnowotworowym.
Domowym sposobem możemy przygotować kilka zdrowotnych specjałów. 

Masło chrzanowe: 1 paczka masła, 4 łyżki tartego chrzanu, 1 łyżeczka soli, 1 łyżeczka soku z cytryny, szczypta cukru. Wymieszać chrzan z sokiem z cytryny, masło utrzeć z solą i w czasie ucierania stopniowo dodawać chrzan. Dokładnie wymieszać, zawinąć w folię aluminiową formując osełkę lub kostkę, włożyć do zamrażalnika.

Syrop z chrzanu: 100g świeżego startego chrzanu, zalewamy 1/2 szklanki letniej przegotowanej wody i pozostawiamy pod przykryciem na pół godziny. Po czym płyn odcedzamy, dodajemy do niego 100g miodu i dokładnie mieszamy. Syrop podajemy 3 razy dziennie po łyżce dorosłym, natomiast dzieciom po małej łyżeczce. Syrop poprawia apetyt i zwalcza suchy męczący kaszel.

Wino chrzanowe: 50g świeżo utartego chrzanu, 40 g rzeżuchy wodnej zalać 2 litrami białego wina. Odstawić na 5 dni w ciemne miejsce, potem odcedzić i pić po pół szklanki dziennie. Wino poprawia apetyt, ułatwia trawienie, wspomaga cały organizm.

Nalewka z chrzanu: 250 g świeżo utartego chrzanu zalewamy pół litrem czystej wódki. Najlepiej w dużym słoju, odstawiamy na tydzień w ciemne miejsce, po czym odcedzamy. Powstałą nalewkę stosujemy do smarowania bolących miejsc na rękach, nogach i kręgosłupie, w nerwobólach.

Chrzan powinniśmy spożywać przez cały rok, a przeważnie przypominamy sobie o nim przed świętami Wielkanocnymi.
Chrzan zajmuje zaszczytne miejsce w tradycji chrześcijańskiej jest nieodzownym elementem świątecznej Wielkanocnej święconki. Zapewnić nam ma przez cały rok zdrowie i siły witalne. W każdym koszyczku powinien znajdować się nie tylko jako element dekoracyjny, ale jak nakazuje tradycja poświęcony smaczny, piekący, szczypiący chrzan powinno się zjeść rano na czczo, aby potem do woli objadać się bezkarnie, obficie i tłusto przygotowanymi specjałami. 
Chrzan to niezastąpiony lek profilaktyczny, nie tylko podczas świątecznego ucztowania.

Chrzan jest również kosmetykiem, poprawiającym i dbającym o naszą urodę. Minimalizuje oznaki starzenia się naszej skóry i cery. Zmniejsza i wygładza zmarszczki, czyni cerę delikatną, usuwa piegi, plamy, wszelkie przebarwienia w tym słoneczne, wybiela i rozjaśnia skórę. Domowym sposobem możemy przygotować kilka pielęgnacyjnych kosmetyków.

Tonik do mycia twarzy: drobno utarty świeży korzeń chrzanu zalewamy pół litrem mleka i gotujemy. Ciepłym podgrzanym roztworem przemywamy twarz rano i wieczorem. Cera będzie delikatna i wybielona.

Chrzanowa maseczka: świeży starty korzeń potrzeć i wymieszać z naturalnym jogurtem, nałożyć na twarz. Po 15 minutach spłukać letnią wodą.

Tonik rozjaśniający: średniej wielkości świeży drobno pokrojony korzeń, zalać szklanką octu winnego. Odstawić w ciemne miejsce na dwa tygodnie. Potem przecedzić płyn i przemywać nim skórę pokrytą piegami lub plamami wątrobowymi rano i wieczorem.

Tonik regenerujący naskórek: utarty świeży chrzan, zalać białym winem gronowym, dokładnie wymieszać. Odcedzić i smarować twarz  2-3 razy dziennie.

Tonik dla każdej cery: świeży drobno utarty chrzan, zalać octem jabłkowym tak aby przykrył chrzan. Odstawić w ciemne miejsce na dwa tygodnie. Przemywać twarz rano i wieczorem. Tonik pielęgnuje każdy rodzaj skóry posiada właściwości bakteriobójcze i grzybobójcze.

Chrzan jest niezbędny w naszej kuchni, znalazł w niej szerokie zastosowanie, zarówno liście jak i korzenie są stosowane do przyrządzania smakowitych potraw. Stosowany jest do różnych potraw z mięsa, drobiu, dziczyzny, pasztetów, ryb, twardych serów, białych serów, buraków, zup, sałatek, surówek. Liście i korzeń chrzanu stosuje się do przygotowywania przetworów kiszonych, marynowanych, konserwowych dając im jędrność, aromat, trwałość i smak takim jak ogórki, buraki, pomidory. Chrzan stosuje się do wyrobu sosów na zimno i gorąco, musztard, majonezów, twarogów. Chrzan łączy się z jabłkami, sokiem z cytryny, żurawiną, buraczkami. Nie mogą obejść się bez chrzanu szynka, baleron, gotowany boczek, biała kiełbasa, zimne nóżki, jaja na twardo, ryba w galarecie itp. W okresie wiosennym i zimowym chrzan dostarcza organizmowi wielu cennych witamin i składników mineralnych, poprawia trawienie, nadaje smak i niezwykły aromat potrawom.

Chrzan posiada właściwości konserwujące, przedłużające trwałość produktów spożywczych, jak mięso, wędliny, jaja, sery, zabezpiecza je przed zepsuciem. Owinięte w liście chrzanu, długo zachowują świeżość, nie psują się, nie jełczeją. Chronią je przed bakteriami, wirusami i grzybami.

Najbardziej wartościowy jest chrzan zaraz po utarciu, który posiada najwięcej odżywczych wartości leczniczych. Przy kupnie chrzanu należy zwrócić uwagę na jego świeżość, zapach i wygląd. Powinien być czysty, gładki, po przecięciu biały, korzenie powinny mieć około 2.5 cm grubości i od 25 cm długości. Częściej powinniśmy gościć go na naszych stołach mając na uwadze co możemy zyskać dla naszego cennego zdrowia i urody.